شهزاد محمدیان

کم خونی
کم خونی با کمبود گلبولهای قرمز یا غلظت هموگلوبین ( بخش حاوی آهن گلبول قرمز) مشخص می شود. این کمبود به علت کاهش تولید با افزایش تخریب گلبولهای قرمز به وجود می آید. کم خونی در خانم های سنین باروری (8/5 درصد)، شیرخواران (7/5 در صد) و سالمندان (12 درصد) بیشترین شیوع را دارد.چون یکی از مهمترین عملکردهای گلبول قرمز انتقال اکسیژن است، کاهش گلبول قرمز میزان اکسیژن تحویلی به بافت های بدن را کم می کند و در نتیجه علایم کم خونی به وجود می آید.

علایم و نشانه ها
در خصوص زمان بروز علایم و نشانه های کم خونی زیر در بیماران مبتلا تفاوت بارزی وجود دارد:
خستگی
تنگی نفس
رنگ پریدگی
گیجی
سردرد
طپش قلب و درد قفسه سینه

علت
علل کم خونی عبارت است از:
حاملگی و شیردهی
کمبود آهن، اسید فولیک، ویتامین ب-12 یا سایر ویتامین ها
بیماری های مزمن خاص
خونریزی گوارشی (ناشی از زخم ها، سرطان یا انگل ها)
خونریزی تناسلی-ادراری (نظیر خونریزی زیاد قاعدگی)
خونریزی بیش از حد (بعد از جراحی یا اهدای خون)
مصرف بیش از حد الکل یا مواد مخدر
بیماری های سوء جذب( نظیر بیماری سلیاک)
بیماری های مادرزادی ( نظیر بیماری سلول داسی شکل)
سوءتغذیه

اقدام های اولیه پزشکی
کم خونی اغلب از یک بیماری زمینه ای ناشی می شود. پزشک معالج معمولا یک سری آزمایش خون انجام می دهد. اگر کم خونی در آزمایش ها مشخص شود برنامه درمانی از سوی پزشک شروع می گردد.

درمان
درمان کم خونی به علت و شدت کم خونی بستگی دارد . چون اغلب کم خونی ناشی از فقر تغذیه ای است ، پزشک معالج توصیه های ضروری د رخصوص رژیم غذایی غنی از ویتامین ب-12 ، آهن و اسید فولیک انجام خواهد داد. اگر کم خونی به علت یک بیماری زمینه ای باشد، در درجه اول باید این بیماری زمینه به طور موفقیت آمیز درمان شود.

درمان های مکمل و جایگزین
بیشتر موارد کم خونی به درمان تغذیه ای جواب می دهد. توجه داشته باشید که مصرف بیش از حد آهن ایجاد مسمومیت می کند. و به هیچ وجه قبل از آزمایش نشان دهنده کمبود آهن نباید اقدام به مصرف آهن نمود. تجویز آهن باید توسط پزشک معالج انجام شود. درمان های گیاهی و تغذیه ای در کنار درمان طبی مفید است.

تغذیه
فومارات، گلیسرات یا گلیسینات اهن ( 100 میلی گرم در روز به مدت 3-6 مه) قابل جذب ترین نوع آهن است. سولفات فروس( 325 میلی گرم در روز) به خوبی جذب نمی شود و اغلب موجب اختلالات گوارشی و یبوست می گردد. منابع غذایی آهن عبارت است از گوشت، انواع لوبیا، سبزی ها.
ویتامین ث: تا حد 1000 میلی گرم 3 بار در روز به جذب آهن کمک می کند.
ویتامین ب-12: سیانوکوبالامین 1000 واحد تزریقی 2 بار در روز به مدت یک هفته و سپس هر هفته یکبار به مدت یک ماه و سپس هر 2-3 ماه بار. منابع غذایی آن عبارت است از انواع گوشت، تخم مرغ، ماهی و پنیر.
اسید فولیک( 1-2 میلی گرم در روز) در موارد کمبود اسید فولیک مفید است. منابع غذایی آن شامل انواع سبزی و حبوبات است .
اسیدهای چرب ضروری امگا -3 و امگا -6 (1000-1500واحد) احتمال بحران سلول داسی را کم می کند. اسیدهای چرب ضروری زمان انعقاد را طولانی می کنند. بنابراین اگر داروی ضد انعقاد مصرف می کنید باید در این خصوص با پزشک معالج خود مشورت نمایید.

ملاحظات ویژه
عوارض کم خونی بسیار متغیر است و از کاهش کارایی به دلیل ضعف و خستگی تا اغما و مرگ را شامل می شود. بعضی آسیب های عصبی ناشی از کم خونی غیر قابل برگشت است. خانم های حامله باید 3-4 برابر خانم های غیر حامله اهن مصرف کنند. در موارد کمبود اسید فولیک در طول حاملگی اختلال لوله عصبی در جنین به وجود می آید، نظیر بیماری اسپینا بیفیدا( شکاف در مهره های پشتی).